GİRİŞ
Ceza Yasamızın 267, 268 ve 269. maddelerinde, iftira suçu düzenlenmiştir.
Suç, failin, suçsuz olduğunu bildiği bir kimseye, asılsız suç isnat ederek ve hatta o
kimse aleyhine suçun maddi eser ve delililerini uydurarak yetkili makamlara şikayet
veya ihbarda bulunulması olarak düzenlenmiştir.
Bu suç ile korunmak istenen yarar, kişinin şeref ve saygınlığı ile adliyedir. Bu
suçun işlenmesi ise, söz konusu cürmün işlenmesi ile kendisine suç isnad edilen
kişinin şeref ve saygınlığını zedeleyecek, kişilik haklarına haklarına saldırı teşkil
edilecektir. Aynı zamanda, iftara suçu işlenmekle, suç teşkil eden bir eylemde adliye
vasıta olarak kullanılmış olacak, adliyenin varlık sebebine aykırı hareket etmesine
sebebiyet verilmiş olacaktır.
- MADDE METNİ
MADDE 267:
(1) Yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın
yoluyla, işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını
ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil
isnat eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Fiilin maddi eser ve delillerini uydurarak iftirada bulunulması halinde, ceza
yarı oranında arttırılılr.
(3) Yüklenen fiil işlenmediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya
kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu fiil
nedeniyle gözaltına alma ve tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri
uygulanmışsa, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında arttırılır.
ADLİYEYE KARŞI SUÇLAR I
İFTİRA SUÇU
Av. Melis Ünlütepe
(4) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya
kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olan mağdurun bu fiil nedeniyle
gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; iftira eden ayrıca kişiyi hürriyetinden
yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur.
(5) Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına
mahkumiyeti halinde, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezasına; süreli hapis
cezasına mahkumiyeti halinde, mahkum olunan cezanın ücte ikisi kadar hapis
cezasına hükmolunur.
(6) Mağdurun mahkum olduğu hapis cezasının infazına başlanmış ise, beşinci
fıkraya göre verilecek ceza yarısı kadar arttırılır.
(7) İftira sonucunda mağdur hakkında hapis cezası dışında adli veya idari bir
yaptırım uygulanmışsa; iftira eden kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile
cezalandırılır.
(8) İftira suçundan dolayı dava zamanaşımı, mağdurun fiili işlemediğinin sabit
olduğu tarihten başlar.
(9) Basın ve yayın yoluyla işlenen iftira suçundan dolayı verilen mahkumiyet
kararı, aynı veya eşdeğerde basın ve yayın organıyla ilan olunur. İlan masrafı,
hükümlüden tahsil edilir.
MADDE 268
İşlediği suç nedeni ile kendisi hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını
engellemek amacıyla, bu kişiye ait kimliği veya kimlik bilgilerini kullanan kimse, iftira
suçuna ilişkin hükümlere göre cezalandırılır.
MADDE 269
ADLİYEYE KARŞI SUÇLAR I
İFTİRA SUÇU
Av. Melis Ünlütepe
(1) İftira edenin, mağdur hakkında adli veya idari soruşturma başlamadan
önce, iftirasından dönmesi halinde, hakkında iftira suçundan dolayı verilecek cezanın
beşte dördü indirilir.
(2) Mağdur hakkında kovuşturma başlamadan önce, iftiradan dönme halinde,
iftira suçundan dolayı verilecek cezanın dörtte üçü indirilir.
(3) Etkin pişmanlığın;
(a) Mağdur hakkında hükümden önce gerçekleşmesi halinde, verilecek
cezanın üçte ikisi,
(b) Mağdurun mahkumiyetin sonra gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın
yarısı,
(c) Hükmolunan cezanın infazına başlanması halinde, verilecek cezanın üçte
biri,
İndirilebilir.
(4) İftiranın konusunu oluşturan münhasıran idari yaptırım uygulanmasını
gerektiren fiil dolayısıyla;
(a) İdari yaptırıma karar verilmeden önce etkin pişmanlıkta bulunulması
halinde; verilecek cezanın yarısı,
(b) İdari yaptırım uygulandıktan sonra etkin pişmanlıkta bulunulması halinde;
verilecek cezanın üçte biri,
İndirilebilir.
(5) İftira suçunun basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde; bu madde
hükümleri uygulanmaz. - SUÇUN FAİLİ
ADLİYEYE KARŞI SUÇLAR I
İFTİRA SUÇU
Av. Melis Ünlütepe
Fail, suçsuz olduğunu bildiği bir kimseye, asılsız suç isnat ederek ve hatta o
kimse aleyhine suçun maddi eser ve delililerini uydurarak yetkili makamlara şikayet
veya ihbarda bulunan kimsedir.
Madde metninde “kimse” denildiğine göre, failde bir özellik aranmamaktadır.
Bu durumda, suçun faili herkes olabilecektir. Ancak, suçu devlet memurunun işlemesi
cezayı arttırıcı sebeptir. Failin ihbar veya şikayeti takma ad kullanarak veya isimsiz
olarak yapması durumu değiştirmeyecektir. - SUÇUN MAĞDURU
Dar anlamda suçun mağdurun, adliye veya adalet mekanizmasıdır. Geniş
anlamada ele alınırsa, fail tarafından hakkında suç isnadı yapılan masum kişidir.
Mağdur bir veya birden fazla gerçek kişi olabilecektir. İdari cezaların da kanun
metnine eklenmesi sonucu, suçun, tüzel kişilere karşı işlenip işlenemeyeceği
konusunda ise farklı görüşler vardır.
Burada önemli olan, mağdurun belirli bir kişi olmasıdır. Kimliğin, fail tarafından
açıkça belirtilmesine gerek yoktur. Önemli olan, failin suçsuz olduğunu bildiği ve hedef
aldığı kişi hakkındaki beyanları neticesinde, yetkili merciin suçlanan kişiyi tespit
edebilmesidir.
Suç, yaşayan ve hayali olmayan herhangi bir kimseye karşı işlenebilir. Ancak,
iftira suçunun tamamlandığı anda mağdurun hayatta olması lazımdır. Ölüye karşı
işlenmesi halinde suç tasnii veya ölüye hakaret suçlarından biri oluşacaktır.
Başlamış olan hukuk veya ceza muhakemesi süresince, davanın tarafı, sanık
veya tanık durumundaki kişiler de beyanlarıyla suçu işleyebilirler.
Kendi kendine iftira mümkün değildir. Bu durumda, suç üstlenme cürmü
uygulanacaktır.
Suç, aleyhinde takibat yapılması mümkün olmayan kişilere karşı işlenemez.
ADLİYEYE KARŞI SUÇLAR I
İFTİRA SUÇU
Av. Melis Ünlütepe - MADDİ UNSUR
Suçun maddi unsuru, failin, suçsuz olduğunu bildiği bir kimseye, asılsız suç
isnat ederek ve hatta o kimse aleyhine suçun maddi eser ve delililerini uydurarak
yetkili makamlara şikayet veya ihbarda bulunmasıdır.
4.1. Şekli İftira
4.1.1. Suçun İhbar veya Şikayet Sureti ile İşlenmesi
Suçun oluşabilmesi için, suç, ihbar veya şikayet sureti ile işlenmelidir. İhbar;
suç işlendiğinin yetkili makamlara herhangi bir şekilde bildirilmesidir. İhbarda şekil
veya zarar görme şartı aranmaz.
Şikayet ise, suçtan zarar gören kişinin, süresi içerisinde yetkili makamlardan
ceza kovuşturması yapılmasını veya idari bir yaptırım uygulanmasını istemesi olarak
tanımlanabilir. Şikayette imza şartı yoktur.
4.1.2. İhbar veya Şikayetin Yetkili Makamlara Yapılması
Suçun oluşabilmesi için ihbar ve şikayet yetkili makamlara ya da basın yayın
yolu ile yapılmalıdır. İhbar ve şikayet, bunları kabul edebilecek yetkiye sahip her
makam nezdinde yapılabilir.
4.1.3. Suçun Konusunun Hukuka Aykırı Fiil Olması
İftira suçunun konusunu hukuka aykırı fiiller oluşturabilir. Ancak bu fiilin suç
teşkil etmesi şart değildir. Disiplin yaptırımını veya başka bir idari yaptırımı gerekli
kılan fiiller de bu suçun konusunu oluşturabilir.
İsnat edilen “hukuka aykırı fiil” belirli olmalıdır. Suçlamanın somut veriler
içermesi gereklidir. Kovuşturma yapılamaycağı veya idari yaptırımın
uygulanamayacağı durumlarda suç oluşmaz. Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı,
zamanaşımı bu duruma örnek teşkil eder.
ADLİYEYE KARŞI SUÇLAR I
İFTİRA SUÇU
Av. Melis Ünlütepe
Şikayete bağlı suçlarda, şikayet etmeye hakkı olan dışındakilerin suç isnadı ile
iftira suçu oluşmaz.
4.1.4. Suçun Mağdurunun Masum Olması
Suçun oluşabilmesi için, iftiracı, gerçeklere aykırı olarak, suçsuz olduğunu
bildiği bir mağdura cezalandırılması gereken bir fiil isnat etmelidir.
Mağdurun bir suçun faili olması halinde, daha hafif bir suçun ihbarı halinde suç
oluşmaz. Gerçekten işlenmiş bir suça hafifletici sebepler eklenmesi durumunda suç
oluşmaz. Ağırlatıcı sebepler ise doktrinde tartışmalıdır.
İşlenmiş bir suç için, fail açısından, suç tipini değiştirici yeni unsurlar eklenmesi
halinde suç oluşacaktır.
İftira suçunun gerçekleşebilmesi için ihbar ya da şikayetin, failin özgür iradesi
ile ya da tamamen kendi tasarrufuyla yapılması gereklidir.
4.2. Maddi İftira
Failin, suçsuz olduğunu bildiği bir kimseye, isnat ettiği asılsız suçun maddi eser
ve delililerini uydurarak yetkili makamlara şikayet veya ihbarda bulunulması olarak
düzenlenmiştir.
Suçun oluşabilmesi için, uydurulan asılsız eser ve deliller belirli bir kişiye
yönelmelidir ve masum olan mağdur hakkında ceza kovuşturması veya idari
kovuşturma başlatabilecek ağırlıkta olmalıdır.
Masum bir kimsenin, aklanmasını sağlayacak delillerin ortadan kaldırılması
veya imhası halinde de suç oluşacaktır.
Hakkında asılsız isnatta bulunulan kimse, gerçekten o suçu işlemişse, daha
sonradan fail tarafından eser ve delillerin uydurulması iftira suçunu oluşturmaz. - MANEVİ UNSUR
ADLİYEYE KARŞI SUÇLAR I
İFTİRA SUÇU
Av. Melis Ünlütepe
Genel kast suçun oluşması için yeterlidir.
Failin, mağdurun suçsuz olmasını bilmesi gerekmektedir. Bu suçun
işlenmesinde, saik gereklidir. Saik olmadan yapılan ihbarlar iftira suçunu oluşturmaz. - SUÇUN ÖZEL GÖRÜLÜŞ ŞEKİLLERİ
6.1.Teşebbüs
Suç, ihbar ya da şikayetten yetkili merciin haberdar olduğu an tamamlanır.
Delil ve emarelerin uydurulması halinde ise, yetkili mercilerin uydurulan delil ve
emarelerden haberdar olduğu an tamamlanır. Suça tam teşebbüs mümkün değildir.
Şikayet veya ihbarın yetkili makamlara ulaşamaması halinde ya da suçun delil ve
eserleri oluşturulurken icra hareketlerine başlanıp da bitirilemediği hallerde eksik
teşebbüs oluşur.
6.2.İçtima
Bu suçta, içtima mümkündür.
Aynı ihbarla birden çok suç için ithamda bulunulması halinde, isnat sayısı
kadar suç oluşacaktır. Aynı ihbar ile, birden çok kişiye suç isnadında bulunulmuşsa,
kişi sayısı kadar suç oluşacaktır. Ancak, aynı suç kararı ile yapıldığı tespit
edilebiliyorsa müteselsil suç hükümleri uygulanır.
Fail aynı suç ile aynı şahsa karşı, birden fazla makamda şikayette bulunsa
dahi tek bir suç oluşacaktır.
Fail, suçsuz kimse hakkında birden fazla takibat yapılmasını amaçlamış ve
çeşitli suç isnatlarını çeşitli makamlar nezdinde gerçekleştiriyorsa gerçek içtima
kuralları uygulanmakla beraber, müteselsil suç da oluşacaktır.
ADLİYEYE KARŞI SUÇLAR I
İFTİRA SUÇU
Av. Melis Ünlütepe
Asılsız ihbarların aynı makam nezdinde tekrarlanması halinde, aynı suç işleme
kararı varsa müteselsil suç; ayrı bir suç işleme kararı ile yapılmışsa gerçek içtima
hükümleri uygulanır.
Şikayetin yazılı yapılmış olduğu hallerde, imza taklidi yapılmışsa, fikri içtima
hükümleri uygulanacaktır.
6.3.İştirak
İftira suçu açısından, iştirakın her şekli mümkündür. - AĞIRLAŞTIRICI SEBEPLER VE MÜEYYİDE
İftira suçunun işlenmesi halinde, fail, bir yıldan dört yıla hapis cezası ile
cezalandırılır. Fiilin maddi eser ve delillerini uydurarak iftirada bulunulması halinde
ceza yarı oranında arttırılır.
Failin, aleyhinde suç isnadında bulunduğu kişinin, fiili işlememiş olması sebebi
ile, beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesi halinde;
koruma tedbiri uygulanmışsa yarı oranında arttırılır, tutuklama veya gözaltı halinde
ise, iftira suçuna ek olarak hürriyetten yoksun bırakma suçu da dolaylı olarak oluşur.
Fail, mağdurun ağırlaştırılmış müebbet ya da müebbet hapis cezasına mahkum
edilmesi halinde 20-30 yıl; süreli hapis cezasına mahkum edilmesi halinde cezanın
üçte ikisi oranında cezaya mahkum edilir, ki bu süre beş yıldan az olamaz.
Eğer, mağdur aleyhine verilmiş olan cezanın infazına başlanmış ise, failin
alacağı cezada yarı oranında arttırım yapılır.
Failin itham ettiği suç sebebi ile, mağdur aleyhine adli veya idari yaptırım
uygulanmışsa, fail üç – yedi yıl arası hapis cezası ile cezalandırılır.
ADLİYEYE KARŞI SUÇLAR I
İFTİRA SUÇU
Av. Melis Ünlütepe
Suçun basın yayın yolu işlenmesi halinde, mağdur aleyhine verilen mahkumiyet
kararı, aynı veya eş değerde basın ve yayın organları ile ilan olunur. - ETKİN PİŞMANLIK
İftira suçuna ilişkin etkin pişmanlık hükümleri 269.maddede düzenlenmiştir.
İftira edenin, mağdur hakkında adli veya idari soruşturma başlamadan önce,
iftirasından dönmesi halinde, hakkında iftira suçundan dolayı verilecek cezanın beşte
dördü indirilir.
Mağdur hakkında kovuşturma başlamadan önce, iftiradan dönme halinde, iftira
suçundan dolayı verilecek cezanın dörtte üçü indirilir.
Etkin pişmanlığın; mağdur hakkında hükümden önce gerçekleşmesi halinde,
verilecek cezanın üçte ikisi; mağdurun mahkumiyetin sonra gerçekleşmesi halinde,
verilecek cezanın yarısı; hükmolunan cezanın infazına başlanması halinde, verilecek
cezanın üçte biri oranında indirim yapılabilir.
İftiranın konusunu oluşturan münhasıran idari yaptırım uygulanmasını
gerektiren fiil dolayısıyla; idari yaptırıma karar verilmeden önce etkin pişmanlıkta
bulunulması halinde, verilecek cezanın yarısı; idari yaptırım uygulandıktan sonra etkin
pişmanlıkta bulunulması halinde, verilecek cezanın üçte biri oranında indirim
yapılabilir.
İftira suçunun basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde; etkin pişmanlık
hükümleri uygulanmaz.